سیستم TPMS چیست و چرا چراغ فشار باد لاستیک روشن می‌شود؟

سیستم TPMS چیست و چرا چراغ فشار باد لاستیک روشن می‌شود؟

سیستم TPMS چیست؟

سیستم TPMS (Tire Pressure Monitoring System)، یا به فارسی سیستم پایش فشار باد تایرها، یکی از سیستم‌های ایمنی مهم در خودروهای مدرن است. این سیستم وظیفه دارد تا فشار هوای داخل هر لاستیک را اندازه‌گیری کرده و در صورت کاهش یا افزایش غیرمجاز فشار، راننده را از طریق روشن شدن چراغ هشدار روی صفحه کیلومتر مطلع کند.

این فناوری از سال‌های ۲۰۰۰ به بعد، به‌صورت گسترده در خودروها به‌کار گرفته شد و امروزه تقریباً تمام خودروهای جدید مجهز به آن هستند. هدف اصلی TPMS جلوگیری از خطراتی مانند ترکیدن لاستیک، افزایش مصرف سوخت، یا ساییدگی نامتوازن تایرهاست.

انواع سیستم TPMS

به‌طور کلی، سیستم پایش فشار تایرها در دو نوع اصلی وجود دارد:

1. سیستم TPMS مستقیم (Direct TPMS)

در این نوع، در داخل هر چرخ یک سنسور فشار نصب می‌شود که میزان فشار باد را به‌صورت دقیق اندازه‌گیری و به واحد کنترل مرکزی (ECU) ارسال می‌کند.

ویژگی‌ها:

• دقت بسیار بالا
• امکان نمایش عددی فشار هر لاستیک
• هشدار سریع در صورت کاهش فشار

معایب:

• قیمت بالاتر
• نیاز به کالیبراسیون و تعویض باتری سنسور در طول زمان

2. سیستم TPMS غیرمستقیم (Indirect TPMS)

در این سیستم، هیچ سنسور مستقلی وجود ندارد؛ بلکه سیستم ABS از طریق سرعت چرخ‌ها، کاهش قطر لاستیک کم‌باد را تشخیص می‌دهد.

ویژگی‌ها:

• ارزان‌تر و ساده‌تر
• نیاز کمتر به تعمیر و نگهداری

معایب:

• دقت پایین‌تر
• عدم نمایش فشار دقیق هر لاستیک

عملکرد سیستم TPMS چگونه است؟

در سیستم TPMS مستقیم، هر سنسور مقدار فشار و دمای هوا را به صورت بی‌سیم به ECU ارسال می‌کند. در صورت کاهش فشار بیش از ۲۵٪ از مقدار توصیه‌شده، چراغ هشدار روی صفحه آمپر روشن می‌شود.

در نوع غیرمستقیم نیز، ECU از تغییر در چرخش تایرها نتیجه می‌گیرد که قطر لاستیک کم شده و احتمال کم‌باد بودن وجود دارد.

چرا چراغ فشار باد لاستیک (TPMS) روشن می‌شود؟

روشن شدن چراغ TPMS همیشه به معنی خرابی سیستم نیست. در بسیاری از موارد علت ساده‌ای دارد. در ادامه مهم‌ترین دلایل را بررسی می‌کنیم:

1. کاهش طبیعی فشار هوا

فشار باد لاستیک‌ها به‌مرور زمان و مخصوصاً در فصول سرد کاهش می‌یابد. هر 10 درجه کاهش دما می‌تواند حدود 1 PSI فشار را کم کند. این شایع‌ترین علت روشن شدن چراغ TPMS است.

2. سوراخ یا نشتی لاستیک

اگر لاستیکی دچار سوراخ یا ترک کوچک شده باشد، فشار آن کاهش می‌یابد و سیستم بلافاصله هشدار می‌دهد.

3. تعویض یا تعمیر نادرست لاستیک

گاهی هنگام تعویض تایر، سنسور TPMS به‌درستی نصب نمی‌شود یا آسیب می‌بیند و همین امر باعث روشن شدن چراغ می‌شود.

4. خرابی یا تخلیه باتری سنسور TPMS

باتری‌های داخل سنسور معمولاً بین 5 تا 10 سال عمر دارند. بعد از پایان عمر، سیستم خطا می‌دهد.

5. کالیبراسیون اشتباه سیستم

در برخی خودروها، پس از تنظیم باد تایرها باید سیستم مجدداً ریست یا کالیبره شود. اگر این کار انجام نشود، چراغ همچنان روشن می‌ماند.

چگونه چراغ TPMS را خاموش کنیم؟

برای خاموش کردن چراغ فشار باد، مراحل زیر را دنبال کنید:

1. باد تایرها را تنظیم کنید
2. با استفاده از فشارسنج، میزان باد را طبق عدد درج‌شده در ستون درب خودرو یا دفترچه راهنما تنظیم کنید.
3. سیستم را ریست کنید
4. در برخی خودروها دکمه‌ی Reset TPMS در داخل کابین وجود دارد. آن را چند ثانیه نگه دارید تا چراغ خاموش شود.
5. چند کیلومتر رانندگی کنید
6. پس از تنظیم باد، چند کیلومتر رانندگی باعث می‌شود سیستم به‌صورت خودکار اطلاعات جدید را ثبت و چراغ را خاموش کند.
7. در صورت باقی ماندن چراغ، به تعمیرگاه مراجعه کنید
8. ممکن است یکی از سنسورها خراب شده باشد یا سیستم نیاز به بررسی تخصصی داشته باشد.

مزایای استفاده از سیستم TPMS

سیستم TPMS نه‌تنها یک هشداردهنده ساده است، بلکه تأثیر مستقیمی بر ایمنی و کارایی خودرو دارد:

• افزایش ایمنی رانندگی: جلوگیری از ترکیدن لاستیک در سرعت بالا
• افزایش عمر تایرها: کاهش ساییدگی نامتوازن
• کاهش مصرف سوخت: فشار مناسب باعث بهینه‌سازی مقاومت غلتشی می‌شود
• حفظ تعادل خودرو: پایداری بهتر در پیچ‌ها و ترمزگیری

نکات مهم برای نگهداری از سیستم TPMS

• هر چند ماه یک‌بار فشار باد لاستیک‌ها را به‌صورت دستی چک کنید.
• هنگام تعویض لاستیک از تعمیرکار بخواهید به سنسور آسیب نزند.
• در زمستان مراقب تغییرات فشار باشید.
• در صورت تعویض سنسور جدید، آن را با ECU خودرو هماهنگ (Pair) کنید.

نتیجه‌گیری

سیستم TPMS یکی از حیاتی‌ترین فناوری‌های ایمنی خودرو است که به‌صورت هوشمند فشار باد لاستیک‌ها را کنترل می‌کند. اگر چراغ TPMS روشن شد، نگران نباشید؛ ابتدا فشار باد تایرها را بررسی و سپس سیستم را ریست کنید. نگهداری صحیح از این سیستم نه‌تنها از خطرات جاده‌ای جلوگیری می‌کند بلکه مصرف سوخت را نیز کاهش می‌دهد.